‘Wetenschap onafhankelijk van atheïsme – en van religie’

Wetenschap hoeft geen twistpunt te zijn in het publieke debat over religie en atheïsme, zo betoogt de filosoof Julian Baggini in een recent artikel in The Guardian. Wetenschap staat los van atheïsme en van religie, en nieuwe wetenschappelijke inzichten kunnen zowel voor atheïsten als gelovigen problematisch zijn.

Baggini, zelf overtuigd atheïst en auteur van onder meer Atheism. A Very Short Introduction, publiceert in The Guardian een serie artikelen over de zogenaamde ‘God Wars’: het felle publieke debat over het bestaan van God, religie als bron van het kwaad en de vraag of religie verenigbaar is met wetenschap. Baggini pleit in zijn artikelen voor een gematigd atheïsme, in tegenstelling tot het ‘militante’, ‘nieuwe atheïsme’ van mensen als Richard Dawkins en Sam Harris.

Geloof en wetenschap, kunnen in principe naast elkaar bestaan. Wetenschap gaat over zogenaamde hoe-vragen, geloof over waarom-vragen, zo hebben Stephen Jay Gould en John Polkinghorne betoogd. Dit lijkt een goede oplossing, zo stelt Baggini, maar dit onderscheid is in de  praktijk lastig te handhaven. Toch ligt hier het beginpunt voor verder gesprek.

Baggini bekritiseert de ‘nieuwe atheïsten’, die betogen dat hun overtuiging zondermeer uit de wetenschap volgt. Wetenschap is een van de grootste menselijke verworvenheden, aldus Baggini, maar wetenschap is niet de bron van alle wijsheid en kennis in dit leven. Er zijn veel zaken in het leven waarover wetenschap geen uitspraak doet, zo zullen zowel gelovigen als atheïsten moeten erkennen.

De wetenschap gaat haar eigen gang. Atheïsten noch gelovigen kunnen daarom het alleenrecht op de wetenschap claimen. Nieuwe wetenschappelijke inzichten kunnen zowel voor atheïsten als gelovigen problematisch zijn, omdat ze zowel met seculier-humanistische als religieuze waarden kunnen botsen.

Baggini besluit: Wetenschap is niet zo’n groot probleem voor het geloof als sommige atheïsten veronderstellen, maar ook niet zo’n klein probleem als gelovigen denken. Ook is wetenschap niet altijd een bondgenoot van het humanisme. Wetenschap zou daarom helemaal niet zo’n belangrijk onderwerp hoeven zijn in het publieke debat tussen gelovigen en atheïsten als nu het geval is.