Uitreiking Reijer Hooykaasprijs 2011

Agenda

19 november 2011: ForumC reikt de Reijer Hooykaas prijs uit.

ForumC reikt eens in de twee jaar de Reijer Hooykaasprijs uit aan een persoon of organisatie die op een bijzondere wijze heeft gewerkt aan het versterken van het debat over geloof en wetenschap in Nederland. 

Voortdurende bezinning op de relatie tussen geloof en wetenschap is van groot belang. Enerzijds vindt die bezinning plaats aan de universiteiten, waar het veld van ‘geloof en wetenschap’ is geïnstitutionaliseerd in onderzoeksgroepen, rondom organisaties en tijdschriften. Ook daarbuiten is voortgaande bezinning op geloof en wetenschap echter noodzakelijk. Wetenschap en geloof zijn geen geïsoleerde activiteiten, die plaatsvinden in een ivoren toren, maar belangrijke onderdelen van onze cultuur, waar iedereen mee te maken heeft.

Met de verwijzing naar Hooykaas eren we hem voor zijn verdiensten op het vlak van geloof en wetenschap. Zijn originele benadering kan nog steeds inspireren en aanzetten tot bezinning en debat.

Wie was Reijer Hooykaas?

Reijer Hooykaas (1906-1994) was hoogleraar in de geschiedenis der natuurwetenschappen aan de Vrije Universiteit (vanaf 1945) en aan de Universiteit Utrecht (vanaf 1967). Zijn wetenschapshistorisch onderzoek was veelzijdig en vernieuwend. Hij hield zich bezig met uiteenlopende onderwerpen als de geschiedenis van de scheikunde, de atoomleer, Copernicanisme, geologie, en het belang van de ontdekkingsreizen bij het ontstaan van de moderne wetenschap.

Buiten de kring van vakgenoten werd hij vooral bekend door zijn publicaties over geloof en wetenschap. Met name zijn boek Religion and the Rise of Modern Science (1972), gebaseerd op een lezingenreeks die hij hield in Edinburgh, en zijn bijdragen aan de cursus ‘Science and Belief’ van The Open University (1974) droegen bij aan zijn faam.

Hooykaas presenteerde in deze publicaties een alternatief voor de opvatting dat er in de geschiedenis een voortdurend conflict zou hebben bestaan tussen geloof en wetenschap. Hij wees op het belang van de godsdienstige overtuigingen van wetenschappers in het verleden en de positieve invloed van het christelijk geloof bij het ontstaan van de moderne natuurwetenschap, overigens zonder daarbij andere invloeden te veronachtzamen. 

Met name in de Engelstalige wereld was Hooykaas een veelgevraagd spreker. Hij leerde zijn studenten en anderen dat een vruchtbaar debat over geloof en wetenschap moest beginnen bij studie van de historie. De geschiedenis geeft vaak een goed inzicht in de manier waarop wetenschap en geloof elkaar kunnen beïnvloeden.

Hooykaas wilde geloof en wetenschap beide volstrekt serieus nemen. Het was zijn overtuiging dat Gods openbaring in het ‘boek der natuur’ voor iedereen openstaat en hij zag daarom geen heil in de ontwikkeling van een zogenaamde christelijke wetenschap. Tegelijkertijd waarschuwde hij ervoor de wetenschap niet te verabsoluteren, waardoor deze tot een ideologie of pseudo-religie wordt. In de praktijk impliceert deze benadering vaak een methodologische scheiding tussen geloof en wetenschap, waarbij niet op alle vragen meteen een pasklaar antwoord kan worden gegeven.

De Reijer Hooykaas-prijs 2011 is gewonnen door Cees Dekker