Theologie van evolutie: geloof gebaseerd op wetenschap
Enige tijd terug publiceerde ik hier een opinie-artikel “Answers In Genesis: geloof, gebaseerd op wetenschap”. Het ging over het geloof van creationisten, dat, zo betoogde ik, gedeeltelijk gebaseerd is op wetenschap. Maar ik constateer dat Taede Smedes met recente bijdragen onder de titel ‘Aanzet voor een theologie van evolutie’, waarvan op deze site in een nieuwsbericht melding werd gemaakt, iets vergelijkbaars doet.
Smedes bespreekt het christendom in het kader van de evolutietheorie waarbij hij beweert dat het concept schepping-zondeval-verlossing “een door theologen uitgedacht concept” is en stelt voor om het maar los laten. Welnu, dat zie ik niet zitten. Hoezo “door theologen uitgedacht” ? Dat de verlossing, die het resultaat is van de kruisdood, een kernwaarde van het authentiek christelijk geloof is blijkt uit de oudste symbolen van het christelijk geloof, het kruis en de vis, ontstaan lang voordat theologen zich ermee gingen bemoeien, zelfs voordat er überhaupt een Bijbel was. Voor de niet-ingewijden: het kruis verwijst, uiteraard, naar de kruisdood, de vis, het “geheime” teken van de eerste christenen, betekent dat Jezus, zoon van God, onze redder, onze verlosser is.
Dat “schepping-zondeval-verlossing” een authentiek christelijk concept is blijkt ook overduidelijk uit de Bijbel, bijvoorbeeld toen Jezus ons leerde bidden begon hij met “Onze Vader…” , daarna “vergeef ons onze zonden…” , en hij eindigde met “… verlos ons van het Kwade”. Schepping, zonde, verlossing! En verder zijn er talrijke Bijbelse passages die daarnaar verwijzen, hier een kleine bloemlezing: “Alles is door Hem ontstaan, en buiten Hem om is er niets ontstaan” (Joh 1:3). “Vandaag is in de stad van David uw redder geboren; Hij is de Messias, de Heer” (Luk 2:11), “Hij die zonder zonde is werpe de eerste steen” (Joh 8:7). “Hij heeft ons ontrukt aan de macht van de duisternis en overgebracht naar het koninkrijk van zijn geliefde Zoon, in wie wij de bevrijding hebben, de vergeving van de zonden” (Kol 1:13-14) “… het bloed van zijn Zoon Jezus reinigt ons van elke zonde” (1 Joh 1:7), “Christus heeft ons vrijgekocht…” (Gal 3:13)
Waarom zouden we ook, in het kader van de evolutietheorie, het concept schepping-zondeval-verlossing loslaten zoals Smedes voorstelt? Net als Smedes denk ik dat christenen helemaal geen problemen hoeven te hebben met de evolutietheorie. God heeft kennelijk de mens geschapen middels evolutie, net zoals Hij U en mij een leven heeft gegeven middels onze ouders. Je kunt de zondeval van Adam en Eva, zoals Smedes zelf trouwens ook aangeeft, goed zien als iets symbolisch wat geldt voor iedere mens. Ik zou zeggen, wij zijn allemaal soms zwak. Adam en Eva, indien ze echt bestaan hebben, waren destijds ook zwak, allemaal doen wij soms, helaas, onze naasten tekort. Zonde is wanneer wij bijvoorbeeld onze naasten aan hun lot overlaten, bedriegen, bestelen of doden. En in dat bestek zijn volgens mij de profetische woorden van Jesaja aangaande de kruisdood en verlossing in Jezus juist nog altijd even actueel en gelden voor ons allemaal: “Hij werd doorstoken vanwege onze fouten, vanwege onze zonden werd hij gebroken … en dankzij zijn striemen is er genezing voor ons” (Jes 53:5). God zelf betaalde voor onze zwakheden, onze zonden. Dat is verlossing. Dat is het geloof dat 2 miljard christenen delen.
Maar Smedes maakt, volgens mij volkomen overbodig, een hink-stap-sprong in een poging om wetenschap en het christelijk geloof te combineren in een theologie van evolutie. Hij put eerst wat uit het christendom, stapt over op de evolutietheorie en springt over de verlossing heen. En hij draaft verder, hij spreekt in een poëtische uiteenzetting in termen die bij mij vooral vragen oproepen. Hij heeft het over de zonde als “iets dat tot de menselijke conditie behoort, dat behoort bij de pijn van het volwassen worden”. Eigenlijk, als je het zo leest, is “je naasten tekort” doen een éénmalig gezond makend proces. “De hele evolutionaire geschiedenis … krijgt in Jezus deel aan God zelf”. Is Jezus het product van evolutie en niet meer “… dezelfde, gisteren, vandaag en tot in eeuwigheid” (Hebr 13:8) ? We horen daarna van Smedes geen woord meer over de kruisdood en verlossing. Jezus is nu alleen nog maar nodig om te laten zien wie God is. Smedes gaat zo voorbij aan de kruisdood en de verlossing, en ontdoet daarmee het christendom van dat wat het zo mooi maakt: een geloof in een God die van ons houdt zoals wij zijn, met onze gaven én onze zwakheden.
