Spiritualiteit in de hersenstam

Onderzoek naar de relatie tussen spiritualiteit of religiositeit en onze hersenen levert vaak lastig te interpreteren resultaten op. Hersenscans van biddende of mediterende mensen laten soms activiteit zien in heel verschillende hersendelen. Een nieuw Amerikaans onderzoek is op zoek gegaan naar patiënten met een hersenbeschadiging om te zien wat die voor gevolgen heeft voor spiritualiteit. 

Voor het onderzoek zijn 88 patiënten onderzocht bij wie een hersentumor is verwijderd. Dat gebeurde op verschillende plekken in het brein. De patiënten vulden voor en na de operatie een vragenlijst in over hun spiritualiteit en geloofsovertuiging. Bij dertig van de patiënten was er een afnamen van spiritualiteit na de operatie, bij 29 een toename en nog eens 29 rapporteerden geen verandering. Maar wanneer naar de plek van de operatie werd gekeken, bleek dat veranderingen in spiritualiteit vaak volgden uit een operatie in de buurt van het zogeheten periaqueductaal grijs (PAG).

Stem

Dit is een deel van de hersenstam, dat rondom de ‘waterleiding’ van de middenhersenen ligt, een kanaal dat hersenvocht transporteert tussen het derde en vierde ventrikel in het brein. Dit hersengedeelte is een schakelgedeelte dat onder meer betrokken is bij de stemgebruik, hartslag en bloeddruk, seksualiteit en het urineren. In de PAG zitten positieve en negatieve knooppunten. Beschadiging ervan kan de spiritualiteit verlagen of verhogen. De resultaten van dit onderzoek zijn vervolgens getest met gegevens van Vietnam-veteranen die tijdens de oorlog een hersenbeschadiging hebben opgelopen.

Beperking

De onderzoekers waarschuwen dat hun bevindingen niet moeten worden over-geïnterpreteerd. Uit de resultaten is niet af te leiden dat religiositeit een hersenschim is, of dat religieuze figuren lijden aan een hersenbeschadiging. Wel laat het volgens hen zien dat een van de oudste delen van de hersenen, namelijk de hersenstam, betrokken is bij het ervaren van religiositeit.

Een beperking van het onderzoek is dat de proefpersonen vooral Amerikaans en christelijk waren. Verder onderzoek zou moeten uitwijzen of de resultaten ook gelden voor andere culturen en religies. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Biological Psychiatry.

Bron: Brigham and Women’s Hospital