Kan de natuurwetenschap betrouwbare uitspraken doen over het verleden? In discussies over schepping en evolutie komt die vraag nogal eens langs.
De website BioLogos gaat in op deze vraag. Het maken van onderscheid tussen bepaalde typen wetenschap kan nuttig zijn. Maar wanneer bijvoorbeeld jonge aarde creationisten onderzoek naar evolutie en het ontstaan van de diversiteit van het leven labelen als ‘historische wetenschap’ doen ze dat om dit af te zetten tegen ‘operationele’ of ‘experimentele’ wetenschap. Die zouden betrouwbaarder zijn, omdat je experimenten kunt herhalen en controleren. Dat geldt niet voor zaken die in het (verre) verleden hebben plaatsgevonden.
Fiets
De vraag is natuurlijk of die tegenstelling klopt. Het artikel op BioLogos argumenteert dat dit niet zo is. De auteur geeft een voorbeeld, om te laten zien dat ook uitspraken over het verleden kunnen leiden tot toetsbare uitspraken: een moeder die bij thuiskomst de fiets van haar zoon niet aantreft. Voor deze observatie zijn verschillende verklaringen. De fiets kan bijvoorbeeld gestolen zijn, of de zoon kan op de fiets naar een vriendje zijn gegaan.
Waarnemingen in het heden (Was de garage waar de fiets stond op slot? Heeft de zoon een briefje achtergelaten?) kunnen duidelijkheid scheppen over het meest waarschijnlijke scenario. Als de moeder inderdaad een briefje aantreft waarop de zoon zegt naar een vriendje te gaan lijkt dat scenario het meest aannemelijk – al kan het kind ook gekidnapt zijn. In dat geval heeft hij het briefje onder dwang geschreven.
Fossielen
Het voorbeeld laat zien dat onderzoek naar iets dat in het verleden is gebeurd niet puur speculatief is. Het kan toetsbare hypothesen opleveren. BioLogos trekt een lijn naar Charles Darwin, die vanuit observaties, gedaan tijdens zijn rondreis op de Beagle, zijn hypothese over de geschiedenis van het leven op aarde opstelde, die hij in de jaren na zijn reis toetste. Enkele van de voorspellingen die hij deed zijn uitgekomen: zo speculeerde hij al dat zeezoogdieren zijn ontstaan uit zoogdieren van het land. Via fossielen en DNA onderzoek is er recent veel steun gekomen voor dit idee.
BioLogos verwijst ook naar forensisch onderzoek, waarbij daders van een misdrijf dat niemand heeft waargenomen toch zijn te achterhalen, bijvoorbeeld aan de hand van DNA sporen. ‘Historische wetenschap’ heeft zo de onschuld van een ter dood veroordeelde man aangetoond.
De conclusie van het artikel is dan ook dat onderzoek naar het verleden wel degelijk betrouwbare, toetsbare informatie kan opleveren. Daarbij blijft het altijd mogelijk dat het toetsen van een hypothese tot bijstelling daarvan zorgt.
Bron: BioLogos
