Hoe Francis Collins geloof en wetenschap samenbracht

In december 2021 trad Francis Collins terug als directeur van de NIH, de Amerikaanse overheidsorganisatie die biomedisch onderzoek financiert. In The New Yorker verscheen deze maand een portret van deze geneticus en evangelical.

De Amerikaanse krant begint dit lange portret met een korte beschrijving van Collins’ achtergrond. Hij groeide op in een niet-religieus gezin maar werd tijdens zijn studie geneeskunde christen. Sinds dat moment waren geloof en wetenschap twee centrale principes in zijn leven. The New Yorker beschrijft hoe die twee principes de carrière van Collins vorm hebben gegeven.

Als geneticus was hij betrokken bij de ontdekking van de mutatie die taaislijmziekte veroorzaakte, maar ook bij het ontrafelen van de genetische basis achter type 2 diabetes, de ziekte van Huntington en neurofibromatose. Zijn carrière nam een nieuwe wending toen hij directeur werd van het National Center for Human Genome Research, als opvolger van James Watson, een van de ontdekkers van de DNA-dubbele helixstructuur. Dit centrum was verantwoordelijk voor het Humaan Genoom Project, dat in 2000 een eerste versie van het menselijk DNA publiceerde.

Hartverscheurend

Collins werd in 2009 door president Barack Obama benoemd als directeur van de NIH. Dat leverde kritiek op van onder meer Steven Pinker en Sam Harris, beide prominente atheïsten. Zij meenden dat iemand die zijn christelijke geloof zo centraal stelde als Collins een slechte keus was voor het leiden van zo’n groot wetenschappelijk instituut. Uiteindelijk zou Collins zijn positie twaalf jaar bekleden onder drie verschillende presidenten – de eerste NIH directeur die onder meer dan één president diende. Opvallend was dat de door Obama benoemde directeur na de verkiezing van Trump op steun van conservatieve senatoren kon rekenen voor een nieuwe termijn. En na de verkiezing van Joe Biden was er opnieuw steun voor Collins.

The New Yorker beschrijft hoe Collins in staat bleek om verschillende doelgroepen aan te spreken. Terwijl conservatieven zich steeds kritischer opstelden ten opzichte van de wetenschap bleef Collins met hen in gesprek. Hij noemt het ‘hartverscheurend’ dat veel evangelische christenen in de VS zich afkeren van wetenschap. En dat terwijl in de jaren zeventig conservatieven juist meer ophadden met wetenschap dan liberalen en progressieven.

Fox News

Collins stelt in zijn gesprek met The New Yorker dat hij zich verantwoordelijk voelt voor die verschuiving. Tijdens de coronapandemie trok hij samen op met kerkelijke leiders om angst voor vaccins weg te nemen. En hij blijft dit doen. Hoewel een deel van deze groep nauwelijks te bereiken is, blijft hij ervan overtuigd dat grote groepen evangelicals bereikt kunnen worden met feitelijke informatie. Zo was hij enkele keren te gast bij de conservatieve omroep Fox News, waar hij stevig werd aangevallen. Het leverde hem flink wat haatmail op van kijkers. Toch zal hij eerder een interview geven aan Fox dan aan het hem gunstiger gezindere CNN.

Collins helpt christenen om zich te verzoenen met wetenschap, maar hij weet ook bruggen te slaan naar niet-gelovigen. Een bekende anekdote, die The New Yorker opnieuw beschrijft, is dat zich een respectvolle vriendschap ontwikkelde tussen Collins en ‘nieuwe atheïst’ Christopher Hitchens. Dat gebeurde toen Hitchens ongeneeslijk ziek bleek. Het vermogen van Collins om vooral te luisteren lijkt cruciaal voor zijn rol van bruggenbouwer. En Steven Pinker is inmiddels om: hij ziet de waarde van een verdediger van de wetenschap die niet in de liberaal-progressieve hoek zit.

Roeping

The New Yorker constateert dat Collins allerlei rollen kan aannemen: wetenschapper, arts, Christen, muzikant (er zijn allerlei video’s waarin hij gitaar speelt en zingt) en wetenschapscommunicator. Het zijn geen rollen die hij speelt, aldus de krant, hij ís al die dingen. En, besluit het portret, Collins vult die rollen niet in voor politiek gewin of een abstract ideaal: hij ziet het als een roeping.

Bron: Faith, Science, and Francis Collins, The New Yorker.
Foto: Francis Collins na het afleggen van de eed bij zijn aanstelling als directeur van de NIH. Credit: United States Department of Health and Human Services