Goed rentmeesterschap? Santorum houdt christenen spiegel voor

Als christen en milieuwetenschapper kijk ik met gemengde gevoelens naar de voorverkiezingen in de Verenigde Staten en met name naar de debatten bij de Republikeinse kandidaten. Bij de democraten is de race al gelopen, hun man is Barack Obama die op een tweede termijn hoopt. Maar bij de Republikeinen houdt Rick Santorum de gedoodverfde kandidaat Mitt Romney van een eenvoudige overwinning af.

Santorum behoort, net als Sarah Palin en haar Tea Party, tot de rechtervleugel van de Republikeinse partij. Hij wordt omschreven als een politicus van vlees en bloed, die bevlogen en authentiek overkomt bij de Amerikaanse kiezers, terwijl Mitt Romney weinig enthousiasme weet los te maken. Zoals bij elke verkiezing in de VS speelt religie een behoorlijke rol in de debatten. Religie komt in deze politieke campagne vooral neer op stevige standpunten op het gebied van homoseksualiteit, abortus en euthanasie en het verdedigen van ‘family values’. De katholieke Santorum speelt die religieuze kaart met overtuiging en hij blijkt juist om die reden erg populair, ook bij orthodoxe protestanten.

De campagnes zijn fel en wat me altijd weer verbijstert is de gebrekkige wijze waarop de opvattingen van politieke tegenstanders worden weergegeven. Ook feitenkennis lijkt onbelangrijk, de waarheid wordt regelmatig geweld aangedaan, ongeacht of het nu over binnen-  of buitenlandse kwesties gaat. Over de Nederlandse euthanasiepraktijk debiteerde Santorum bijvoorbeeld klinkklare onzin. Zo zou 10% van de Nederlanders door euthanasie overlijden en ook nog vaak onvrijwillig. Om dat laatste te voorkomen zouden bejaarde mensen polsbandjes dragen met de tekst ‘ik wil geen euthanasie’.

Milieu

Minder aandacht is er voor de standpunten van Santorum op milieugebied. Vermoedelijk omdat deze hem minder onderscheiden van andere Republikeinen. Maar ze zijn bepaald niet minder ‘stevig’. Zo gelooft hij niet in klimaatverandering en noemt hij de conclusies uit rapporten van het IPCC (het International Panel on Climate Change van de VN)  ‘junk science’, in rond Nederlands: vullis-wetenschap. De opwarming van de aarde is een ‘bedenksel van links’ bedoeld als ‘excuus voor meer overheidscontrole op je leven’. Of er in het kwetsbare Arctische natuurgebied naar olie geboord moet worden is voor hem geen vraag. ‘We moeten overal boren’ en ons geen beperkingen laten opleggen want ‘er is voor eeuwen genoeg olie, kolen en gas’.

Er lijkt een polariteit in de standpunten te zitten die doorwerkt in de rol voor de overheid: hoe orthodoxer op religieus gebied des te minder geneigd de grote milieuvragen serieus te nemen. Op ethisch gebied moet de overheid de burger beteugelen terwijl een verstandige omgang met natuur, energie en grondstoffen aan de markt kan worden overgelaten.

Malloten

In de Nederlandse pers worden politici als Palin en Santorum inclusief hun achterban doorgaans weggezet als malloten en ik moet toegeven: het is een begrijpelijke manier om je er vanaf te maken. Maar om een aantal redenen onbevredigend. Deze achterban vormt toch ongeveer 20% van het electoraat in een groot democratisch land. Natuurlijk zijn daar verknipte figuren onder, maar voor het overgrote deel zijn het hartelijke, gastvrije burgers zoals je ze op veel plaatsen kan tegenkomen bij een bezoek aan de VS. Niet zelden warm en sociaalvoelend, met een royale staat van dienst op het punt van vrijwilligerswerk.

Ook onbevredigend omdat je er vanaf maken verhindert dat er confronterende vragen gesteld worden. Zoals: hoe valt dit alles te rijmen voor een christen? Dit staat toch op gespannen voet met goed rentmeesterschap? Persoonlijk ervaar ik een diepe kloof tussen mijn sociaal politieke opvattingen en die van deze fundamentalistische gelovigen en de verschillen zijn groter dan die met menig seculiere medeburger. Ook christenpolitici als Rouvoet of Hirsch Ballin verschillen hemelsbreed met Santorum en Palin. Hoe kan het dat christenen politiek gezien zo totaal verschillend in de wereld staan? Welke richting geeft de Bijbel dan? Of zijn wij in Noordwest Europa en vooral in Nederland de grote uitzondering? Zijn wij misschien ongemerkt mee-geseculariseerd en worden we in iemand als Santorum geconfronteerd met het ‘echte’ christendom, zoals dat nog niet zo lang geleden ook in ons land kon worden aangetroffen? Die vragen moeten in alle eerlijkheid worden gesteld. Ze verdwijnen niet als we ons weer eens bescheuren om een persiflage van Palin.