Goed gesprek tussen Richard Dawkins en Francis Collins

De uitgesproken atheïst Richard Dawkins en de christelijke geneticus Francis Collins zijn in religieus opzicht elkaars tegenpolen. Het Britse tijdschrift Premier Christianity wist ze bij elkaar te brengen. Dat leidde tot een respectvol gesprek.

Evolutiebioloog Dawkins heeft zijn vakgebied sterk beïnvloed, maar is bij het brede publiek vooral bekend door zijn antireligieuze boek ‘God als misvatting’ en zijn herhaalde sneren richting religie. Geneticus Francis Collins leidde het project dat het menselijk genoom in kaart bracht en was onder drie presidenten directeur van de Amerikaanse National Institutes of Health. Hij steekt bovendien zijn religieuze geloof niet onder stoelen of banken.

Overtuigd atheïst

Het gesprek tussen beide grootheden bleek echter zeer respectvol. Dawkins had veel bewondering voor de manier waarop Collins een vriendschap heeft opgebouwd met zijn mede-atheïst Christopher Hitchens, toen die ongeneeslijk ziek was. Onderzoek dat onder leiding van Collins is uitgevoerd heeft diens behandeling voor slokdarmkanker tijdelijk teruggedrongen. Maar ook op persoonlijk vlak kwamen Hitchens en Collins dichter bij elkaar.

Rond hun 16^e waren beide mannen overtuigd atheïst. Voor Dawkins was evolutie als verklaring voor de schoonheid van de natuur voldoende. Collins ging daar tijdens zijn studie geneeskunde aan twijfelen. Wetenschap hielp hem niet om de grote vragen als ‘waarom zijn we hier’ te beantwoorden. Uiteindelijk vond hij argumenten voor het Christendom (met name van de Britse denker C.S. Lewis) zo overtuigend dat hij – tegen zijn eigen ideeën in – toch moest erkennen dat de argumenten voor dit geloof overtuigend waren.

Wonderen

Het gesprek tussen beide biologen draait vooral om de vraag of de evolutietheorie ruimte laat voor de God van de Bijbel. Volgens Dawkins is dat een enorm spaak in het wiel van de evolutietheorie. De schoonheid van die theorie is dat complexe zaken kunnen ontstaan uit simpele voorlopers. Om daar het concept ‘God’ bij in te smokkelen vindt Dawkins niets. Ook wonderen wijst hij af. Waarom maakt God wetten die hij vervolgens zelf naar believen overtreedt?

Collins stelt dat het lastig is om God na te rekenen op dit punt. Hij ziet geen probleem in een langdurig proces van evolutie als scheppingsmethode, ook al gaat dit gepaard met lijden. Dawkins vindt dit verspillend, Collins stelt dat God geïnteresseerd is in orde, maar blijkbaar niet de behoefte heeft die met een vingerknip te realiseren.

Natuurwetten

Beiden geloven dat het leven via een proces is ontstaan. Collins stelt dat het fundamentele verschil tussen hen is dat Dawkins dat proces toeschrijft aan natuurwetten, maar dat hijzelf een stap verder gaat en zich afvraagt: waar komen de natuurwetten vandaan? Dawkins erkent dat die zijn afgestemd op het leven dat wij kennen. Zonder die fijn afgestelde wetten zou evolutie onmogelijk zijn. Hij noemt dat ‘iets dat dichtbij een goed argument’ voor het bestaan van een schepper komt. Om er aan toe te voegen dat die uitspraak niet uit zijn verband moet worden gehaald: dit argument maakt van hem nog geen gelovige.

Verder spreekt Dawkins er zijn verbazing over uit dat Collins gelooft dat wonderen in de Bijbel echt gebeurt zijn. ‘Ik laat de mogelijkheid van het bovennatuurlijke open’, stelt Collins.

Een geschreven samenvatting van het gesprek is te vinden op de website van Premier Christianity.
De video van het volledige gesprek tussen Dawkins en Collins is te vinden bij The Big Conversation.
Illustratie: still uit de video, met gespreksleider Justin Brierley, Richard Dawkis en Francis Collins