De risico’s van Bijbelse archeologie

Is het Jeruzalem van koning David gevonden? En hebben archeologen inderdaad zegels opgegraven van de profeet Jesaja en koning Hizkia? Onderzoek naar het verleden van Israël lijkt soms een mijnenveld.

Een mooie longread (leestip voor de kerstdagen!)l van het online magazine Aeon gaat in op de ‘Bijbelse archeologie’, het zoeken naar harde aanwijzingen voor plaatsen en gebeurtenissen die in de Joodse geschriften of de christelijke Bijbel zijn genoemd. Dat gebeurt aan de hand van de carrière van Eilat Mazar (1956-2021), die verschillende controversiële vondsten heeft gedaan.

Politiek
Zo vond zij een stuk klein met daarop de naam Jesaja, waarbij voor die niet ongebruikelijke naam het woord ‘profeet’ leek te staan. De afdruk is bovendien gevonden op een paar meter van een andere afdruk met het persoonlijke zegel van koning Hizkia. Die twee staan samen in het Bijbelboek Jesaja (hoofdstuk 38). Nieuws van deze vondst trok nogal wat aandacht, maar al snel kwam er twijfel. Stond er wel echt ‘profeet’ voor de naam? Deskundigen twijfelden eraan.

Het Aeon artikel beschrijft uitgebreid hoezeer archeologie in het ‘Heilige Land’ is verweven met religie en politiek. Zowel Joden als Palestijnen proberen met opgravingen hun claim op land te versterken. Maar de Bijbelse Archeologie begon al met – vooral Amerikaanse – protestantse archeologen die in de negentiende eeuw een bres wilden opwerpen tegen kritiek op de betrouwbaarheid van de Bijbel.

Controverses
De claims van Mazar dat zij het paleis van koning David heeft gevonden én bewijs voor het bestaan van de profeet Jesaja worden door de meest archeologen niet erkend. Mazar zegt dat ze zich baseert op feiten, maar interpretatie van inscripties en andere vondsten is doorgaans niet eenvoudig. De overtuigingen van een archeoloog kunnen daar flinke invloed op hebben, betoogt het artikel.

Overigens zijn dit soort archeologische controverses niet uniek voor Israël. In India proberen radicale hindoes te bewijzen dat een mythische rivier uit hun heilige geschriften echt bestaan heeft. In de VS negeerden archeologen lange tijd alles wat dateert van voor de kolonisatie die met Columbus begon. En ook in Europa proberen nationalistische regeringen hun visie op de geschiedenis met opgravingen te ondersteunen. Het heden heeft zo een flinke invloed op hoe wij het verleden zien.

Bron: Unearthing David’s city
Illustratie: Zegel van koning Hizkia (links) en Jesaja