Brink, Van den, Onderzoek alle dingen (2021)

In zijn boek ‘En de aarde bracht voort’ onderzocht theoloog Gijsbert van den Brink wat het zou betekenen voor het christelijk geloof als de wetenschappelijke evolutietheorie juist is. Zijn conclusie was dat die gevolgen wel meevallen. Maar in dat boek ging hij vooral in op theologische kwesties, terwijl hij minder diep inging op specifieke Bijbelteksten waarin de relatie tussen geloof en wetenschap lijkt te schuren.

In zijn nieuwste boek ‘Onderzoek alle dingen – Bijbelstudies over geloof en wetenschap’ (KokBoekencentrum, 2021) doet Van den Brink dat nadrukkelijk wel. Het uitgangspunt is net als in het eerdere boek ‘stel dat evolutie waar is’. De aanpak verloopt via tien ‘diepteboringen’, waarin hij teksten uitdiept die te maken hebben met de schepping, of met de visie op de wereld.

Nuance

De tien hoofdstukken behandelen elk een thema, dat wordt afgerond met een aantal gespreksvragen en een suggestie voor een alternatieve verwerking voor groepen. Het is een boek voor Bijbelstudie in gespreksgroep of Bijbelkring, maar kan ook voor eigen studie worden gelezen. De teksten gaan bepaald niet alleen over de schepping. Hoofdstuk 1 behandelt bijvoorbeeld de opening van het boek Spreuken, om daarmee de vraag te stellen wat wijsheid is en hoe die zich verhoudt met wetenschap. In een prettig genuanceerd hoofdstuk laat Van den Brink de tekst spreken en verweeft die met observaties over de verhouding tussen geloof en wetenschap.

Aan deze aanpak – vooral de tekst laten spreken en met veel nuance van commentaar voorzien – houdt Van den Brink in het hele boek vast. Hij stelt nadrukkelijk dat hij geen visie op wil dringen. Wellicht om die reden gaat hij ook niet in ‘discussie’ met gelovigen die menen dat de Bijbel ons dwingt te geloven dat de aarde jong is en er geen evolutie kan hebben plaatsgevonden. Hun argumenten bespreekt hij zelden rechtstreeks.

Breed palet

Hoofdstuk 2 t/m 7 gaan over teksten die direct op de relatie tussen geloof en wetenschap zijn te betrekken. Welk wereldbeeld hadden de Bijbelschrijvers? Is geloof in wonderen mogelijk in dit tijdperk van de wetenschap? En wat zegt de Bijbel over het ontstaan van de kosmos, de mens en zonde? In hoofdstuk 7 staat het einde der tijden centraal – op dit punt lopen Bijbel en wetenschap sterk uit elkaar, maar Van den Brink laat zien dat dit niet echt een probleem is: de Bijbel belooft immers een geheel nieuwe situatie, een nieuwe hemel en aarde en nieuwe lichamen voor de opgestane doden. En de almachtige God bepaalt wanneer die nieuwe orde aanbreekt.

Het boek eindigt met drie meer filosofische hoofdstukken; over bewijs voor het bestaan van God, menselijke wijsheid en de opdracht om alle dingen te onderzoeken. Van den Brink behandelt zo een breed palet aan onderwerpen op basis van teksten uit het Oude en Nieuwe Testament. Deze aanpak zorgt ervoor dat ook wie al langer met ‘schepping of evolutie’ bezig is nieuwe inzichten kan krijgen. Het boek nodigt ook uit tot gesprekken, juist omdat het de lezer niet in één richting duwt.

Aanvulling

Het boek kent wat mij betreft twee minpuntjes. De tekst had toegankelijker geschreven kunnen worden: Van den Brink heeft een wat academisch taalgebruik en schuwt vaktermen (uit wetenschap en religie) niet. En bij een boek voor gebruik in kringen zou iets meer aankleding wenselijk zijn, bijvoorbeeld suggesties voor online filmpjes over het thema en extra handvatten voor de gespreksleider. Het is nu vooral een stevig Bijbelstudieboek, waar natuurlijk niets mis mee is.

Het boek is een goede aanvulling op de bestaande publicaties over geloof en wetenschap. Van den Brink schuwt stevige uitspraken niet, maar behoudt daarbij toch ook de nuance. Wie wil luisteren naar wat de Bijbel zegt over de manier waarop onze wereld tot stand is gekomen en functioneert, kan hier zeker zijn of haar voordeel mee doen.

Gijsbert van den Brink: Onderzoek alle dingen – Bijbelstudies over geloof en wetenschap. 128 blz, KokBoekencentrum, 2021. €14,99