Bestaat God? Overwegingen van een atheïst

De wetenschap kent beperkingen en kan nooit een definitieve uitspraak doen over de vraag of God bestaat. En militante atheïsten schetsen een te negatief beeld van religie.

Dat schrijft de Amerikaanse natuurkundige, auteur en atheïst Alan Lightman op de website Salon.com, in een artikel dat een weerslag is van discussies die hij voerde in een informele groep van wetenschappers, kunstenaars en acteurs op het Massachusetts Institute of Technology.

De gesprekken in deze groep gingen in de eerste plaats over de relatie tussen wetenschap en kunst, maar religie dook ook regelmatig op, schrijft Lightman. Hij stelt dat religie, samen met wetenschap, een van de dominante krachten is die onze samenleving vormgeeft.

Geloof en wetenschap raken alleen in conflict met elkaar wanneer het geloof een god betreft die ingrijpt in de wereld, en daarmee de natuurwetten schendt, aldus Lightman. Toch zijn er flink wat wetenschappers die in zo’n god geloven. Hoe kan dat dan, vraagt hij zich af. Met als voorbeelden uitspraken van geneticus Francis Collins, natuurkundige Ian Hutchinson en astronoom Owen Gingrich laat Lightman zien dat deze mannen het ingrijpen van God zien als een uitzondering – en zo’n uitzondering op de regel kan je niet analyseren met de regels van de wetenschap.

Over het boek ‘God als misvatting’ van Richard Dawkins schrijft Lightman dat deze op overtuigende wijze twee argumenten voor het bestaan van God onderuit haalt: het ontwerp-argument en het bestaan van moraal als bewijs voor een schepper. Maar, voegt hij er aan toe, het onderuit halen van argumenten voor een propositie falsificeert die propositie niet.

Ook vindt hij dat de ‘Nieuwe Atheïsten’, waar Dawkins er een van is, te negatief zijn over religie. Allereerst heeft religie veel moois voortgebracht, bijvoorbeeld op het terrein van de kunsten, en daarnaast heeft wetenschap bijgedragen aan massa-vernietigingswapens.

Uiteindelijk zijn er vragen die niet passen binnen de wetenschap. De wetenschappelijke methode laat alleen vragen toe waarop een eenduidig antwoord mogelijk is. Vragen naar de schoonheid van een kunstwerk, de reden waarom een boek je pakt en heel veel andere vragen zijn niet eenduidig te beantwoorden. Lightman sluit af met een bijzondere ervaring die hij had met twee jonge visarenden:

“But before that dazzling and frightening vertical climb, for about half a second we made eye contact. Words cannot convey what was exchanged between us in that instant. It was a look of connectedness, of mutual respect, of recognition that we shared the same land. After they were gone, I found that I was shaking, and in tears. To this day, I cannot explain what happened in that half-second. But it was one of the most profound moments of my life.”